Карціна “Блакітная царква”
Бывае, стоміцца душа, складзе крылы. І думае тады чалавек, як падняцца, дзе ўзяць сілы. У Мастака ёсць такое месца – блакітная драўляная Свята-Успенская царква ў вёсцы Лаўрышава. Тут за імгненні душа напаўняецца хараством і моцай.
– Сапраўды, святая наша беларуская зямля. У якое мястэчка не зойдзеш, усюды знойдзеш храм, – падыходзячы да роднай сэрцу царквы, распавядае Кастусь Качан. – І, здаецца, дзесяцігоддзямі руйнавалі нашы святыні, прыніжалі, робячы з іх спартыўныя залы, клубы, склады, базы райспажыўтаварыстваў. А яны кожны раз падымаліся з руінаў і папялішчаў. Нездарма столькі на Беларусі блакітных храмаў, яны нібы крынічкі жывой вады. Таму колькі бы іх не закідвалі каменнямі, яны заўсёды знойдуць шлях да людскіх душаў.
А цяпер пагутарым пра самы дарагі для мяне на свеце храм. Пачнем з невялікай гістарычнай даведкі. Свята-Успенская царква пабудавана ў мясцовым урочышчы ў ХVІІІ стагоддзі (а дакладна ў 1775 годзе). Яна з’яўляецца апошнім уцалелым збудаваннем знакамітага Лаўрышаўскага манастыра – самага старадаўняга дзеючага праваслаўнага мужчынскага манастыра на Беларусі, заснаванага ў ХІІІ стагоддзі слаўным мужам нашай зямлі Лаўрышам (інакш Лаўрынам, Лаўрэнціем). З гісторыі мы ведаем, што ў міру гэтага выбітнага духоўнага чалавека звалі Войшалк. Ён быў сынам вялікага князя літоўскага Міндоўга і мудрым кіраўніком, у тым ліку, на наваградскіх землях, пакуль пасля няпростых жыццёвых перапетый не абраў з юнацтва жаданы манаскі шлях.
Што датычыцца працы “Блакітная царква”, то яна напісана мной у 1997 годзе. Як я ўжо не адзін раз казаў, усе мае сюжэтныя творы непасрэдным чынам звязаныя з найбольш яскравымі момантамі майго жыцця, асабліва з дзяцінствам.
Дык што мяне назаўжды злучыла з гэтым храмам? Па-першае, тут мяне хрысцілі. З вялікім хваляваннем узгадваю, як у той дзень сюды мяне прывяла матуля, якая была вельмі пабожным чалавекам. І хоць на той момант я ўжо сам мог хадзіць, яна на сваіх плячах унесла мяне ў храм Божы. Для гэтага мама з вялікай хусткі зрабіла нешта накшталт сучаснага наплечніка. І, ведаеце, дагэтуль памятаю, як там файна і ўтульна я адчуваў сябе. Увогуле, гэта было маё самае першае вялікае падарожжа з нашага хутара ў Лаўрышава працягласцю аж паўтара кіламетры. Мне тады вёска здалася іншым сусветам, дзе было нязвыкла людна і шумна. Асабліва ўразіў рупар, з якога на ўсю ваколіцу разносіліся незнаёмыя песні.
А кульмінацыяй гэтай прыгоды стала імгненне, калі мы пераступілі парог царквы. Бо раптам наступіла цішыня. І я, як кажуць, з адкрытым ротам аглядаў кожную рэч, бо ўсё ў храме мне здавалася чароўным. Калі ж з залатых дзвярэй да нас выйшаў незвычайны чалавек у пышным убранні і гучным голасам пачаў казаць штосьці важнае на малазразумелай для мяне мове, а ўслед за ім загучалі анёльскія спевы царкоўнага хора, у мяне нават дыханне пераняло. І дзіцячае сэрца затрапятала, што тая птушачка…
З той пары кожны раз, калі прыязджаю ў Лаўрышава, заўжды іду да храма. Пераступаю парог і зноў перажываю нешта неверагоднае, нібы пагружаюся ў духоўны стан таго трохгадовага хлопчыка, які ўпершыню падсвядома далучыўся да чагосьці светлага, чыстага і вечнага. У такія імгненні веру, што сам Бог дакранаецца да маёй душы. Спадзяюся, і людзі, калі бачаць карціну “Блакітная царква”, адчуваюць Яго пяшчотны дотык.
“Экспазіцыя. Асноўны альбом” глядзець ТУТ!
“Экспазіцыя. Абраныя творы” глядзець ТУТ!
